Heup-knie en enkelklachten bij kinderen in de groei
Bij kinderen in de groei komen klachten aan heupen, knieën of enkels regelmatig voor. Hieronder beschrijven we enkele ziektebeelden die we vaker tegenkomen.
De ziekte van Osgood Schlatter
Bij Osgood Schlatter is er sprake van een ongecontroleerde aangroei van het botdeel onder de knie. Er treedt pijn op net onder de knie bij de aanhechting van de bovenbeenspier aan het scheenbeen. Deze plek is geïrriteerd, overbelast en er kan een bobbeltje voelbaar zijn. De pijn is vooral merkbaar tijdens of na een activiteit zoals sporten. Deze klacht komt vaak voor bij kinderen ( meestal jongens) tussen de 9 en 16 jaar die (erg) snel groeien.
Wat is de oorzaak?
Een Osgood Schlatter knie is het gevolg van overbelasting. Deze overbelasting kan ontstaan als uw kind snel groeit en veel aan sport doet.
Welke klachten heeft een kind met Osgood Schlatter?
Uw kind heeft pijn aan de voorzijde en net onder de knie en deze neemt toe tijdens of na het sporten. Ook kan er een lokale zwelling zichtbaar en voelbaar zijn. Vaak is 1 knie aangedaan, maar soms hebben kinderen last van beide knieën.
Wat doet de kinderfysiotherapeut, wanneer uw kind Osgood Schlatter knieën heeft?
Het vroeg signaleren van deze klachten is belangrijk. De kinderfysiotherapeut kan in de vroege fase al tips geven om de trekkracht van de pees aan de aanhechting te verminderen en daardoor de pijnklachten te verminderen. Ook is in de acute fase advies rond het bewegen en sporten van belang. Vaak is het raadzaam om alle sportactiviteiten tijdelijk op een lager pitje te zetten.
Soms tapen we de knie, met een elastische tapetechniek, om wat extra rust en pijnverlichting te verkrijgen.
Bij vermindering van de overbelasting zien we vaak snel resultaat. Toch kunnen de klachten enkele maanden, soms wel 2 jaar duren. Ze gaan bijna altijd over als uw kind niet meer zo snel groeit.
Wanneer de klachten minder worden, kan geleidelijk weer gestart worden met het uitbouwen van de sportbelasting. De kinderfysiotherapeut geeft oefeningen, die helpen om de conditie van de spieren weer op te bouwen en begeleidt de opbouw naar sporten. De zwelling vlak onder de knie kan blijven zitten als de pijn verdwenen is. Dit is een verdikking van het bot en kan geen kwaad.
Het patella-femoraal pijnsyndroom
Deze knieklacht komt vaak voor bij tieners en jong volwassenen; vaker bij meisjes dan bij jongens.
Patella is een ander woord voor knieschijf. Femoraal betekent ‘van het bovenbeen’.
De knieschijf ligt op het kniegewricht. Als je je been strekt en buigt, schuift de knieschijf over het kniegewricht heen. Soms ontstaat hierbij een irritatie tussen de knieschijf en het kniegewricht. Dit resulteert in pijn op, onder of rond de knieschijf.
Wat is de oorzaak?
De precieze oorzaak van patella-femorale pijnklachten is niet altijd even duidelijk. Er kunnen verschillende factoren een rol spelen bij het ontstaan en het in stand houden van de pijnklachten rondom de knieschijf.
- Het belastingsniveau
- te veel of juist te weinig belasting van de knieën
- overmatige lenigheid zoals hypermobiliteit
- sporten op een harde ondergrond of met verkeerd schoeisel
- een knieblessure - Statiekafwijkingen: de knieschijven staan meer naar binnen of naar buiten gedraaid
- Standsafwijkingen van de benen (X- of O-benen)
- Beenlengteverschil
- Plat- of holvoeten
- Overmatige binnenwaartse afwikkeling van de voeten (overpronatie) - Spierzwakte en coördinatie
- Spierzwakte van de 4-koppige bovenbeenspier (M. Quadriceps)
- Onvoldoende bekken- of rompstabiliteit
Welke klachten heeft een kind met een patella-femoraal pijnsyndroom?
Kinderen met een patella-femoraal pijnsyndroom hebben pijn op, onder of rond de knie. De pijn wordt erger wanneer het kind lang zit met gebogen knieën, hurkt, knielt, fietst (vooral bij wind tegen, wanneer er kracht gezet moet worden) of bij trappen lopen. Tijdens rust neemt de pijn weer af. De knie kan stijf aanvoelen en er kan wat zwelling zijn. De meeste kinderen hebben last aan één knie, maar dit syndroom kan ook beide knieën betreffen.
Wat doet de kinderfysiotherapeut, wanneer uw kind een patella-femoraal pijnsyndroom heeft?
Het uiteindelijke doel van de behandeling is het verminderen van de pijn en het verbeteren van de kniefunctie. Hierbij werkt de kinderfysiotherapeut aan 4 subdoelen:
- Verbeteren van de balans tussen belasting en belastbaarheid: Een juiste balans tussen belasting en rust geeft de grootste kans op geleidelijke verbetering van de klachten en verbetering van de belastbaarheid.
- Verbetering van kracht en stabiliteit
- Coördinatie-training en stabiliteitstraining van de benen en de romp
- Verbeteren van de statiek: soms wordt schoenadvies gegeven
Regelmatig worden aanvullend nog tape-technieken toegepast ter ondersteuning van de sturing van de knieschijf. Soms werkt de kinderfysiotherapeut samen met de podotherapeut om adequate ondersteuning vanuit de voet te bewerkstelligen.
Patello-femorale pijnklachten kunnen erg hardnekkig zijn. Soms hebben kinderen periodes van meer klachten afgewisseld met klachtenvrije periodes. Om de kans op klachtenvrij sporten en bewegen zo groot mogelijk te maken, is begeleiding van de kinderfysiotherapeut zeer aan te raden.
Morbus Sever: hielpijn bij kinderen
De ziekte van Sever is een overbelastingblessure aan de groeischijf (apofyse) van het hielbeen (calcaneus). Dit is de plaats waar de Achillespees aanhecht aan het hielbot. Tijdens de groei worden de trekkrachten van de kuitspieren op de aanhechting van de achillespees groter. Hierdoor kunnen ontstekingsverschijnselen en veranderingen van de groeischijf ontstaan, met hielpijn als gevolg. Morbus Sever is een voetblessure die veel bij kinderen voorkomt, vooral bij sportende kinderen tussen de 7 en 13 jaar oud.
Wat is de oorzaak?
De oorzaak ligt in de snelle groei in combinatie met een vorm van overbelasting. Vooral sporten met veel rennen en springen veroorzaken Morbus Sever. Vaak ontstaan de eerste klachten bij kinderen die na een periode van rust (te) intensief gaan sporten, bijvoorbeeld bij het begin van het sportseizoen. Door deze activiteiten raakt het hielbeen ontstoken, wat de pijn veroorzaakt.
Er zijn diverse factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan en in stand houden van de klachten.
- Lichamelijke factoren
- Korte kuitspieren
- Groeispurt
- Platvoeten of holvoeten
- Instabiliteit van de enkel, voet en soms knie door zwakte van de beenspieren
- Overgewicht geeft een toegenomen belasting van de achillespezen - Niet lichamelijke factoren: (te) intensieve sportbeoefening
Welke klachten heeft een kind met Morbus Sever?
Uw kind heeft pijn aan de achterkant of onderkant van de hiel. Soms is daar een lichte zwelling te zien of te voelen. Om de hiel te ontzien kan uw kind mank gaan lopen of op de tenen gaan lopen. Sportactiviteiten verergeren de klachten.
Wat doet de kinderfysiotherapeut, wanneer uw kind Morbus Sever heeft?
De ziekte van Sever is tamelijk onschuldig en tijdelijk van aard. Over het algemeen duren de klachten ongeveer 1-2 maanden, maar soms duurt het wat langer of komen de klachten na een klachtenvrije periode weer terug. De kinderfysiotherapeut zal in veel gevallen beginnen met het voorschrijven van gedeeltelijke rust en adviseren de sportintensiteit te verminderen. Daarna zal de behandeling zich richten op opbouw van (sport)activiteiten. Verder zullen adviezen gegeven worden ten aanzien van schoeisel, o.a. gebruik van speciale zooltjes of schokdemping. Soms past de kinderfysiotherapeut medical tape toe om de hiel te ondersteunen en de pijnklachten te verminderen. Wij werken samen met een podotherapeut als blijkt dat een afwijkende voetstand een grote rol speelt bij de klachten.
De ziekte van Perthes
De ziekte van Perthes wordt ook morbus Legg-Calvé-Perthes genoemd. Bij deze aandoening verandert de heupkop een paar keer van vorm, omdat de bloedvoorziening tijdelijk verstoord is. Hierdoor sterven de botcellen ter plaatse af. Als na een tijdje de bloedvoorziening weer op gang komt, ruimt het lichaam dat dode botweefsel zelf op.
De ziekte van Perthes verloopt in een aantal fasen:
1. Afplatting van de heupkop
2. Een (gedeeltelijke) terugkeer naar de oude vorm.
Dit hele proces kan wel zo’n 3 tot 4 jaar duren, maar het verdere herstel kan ook tot het eind van de groei van uw kind plaatsvinden.
Wat is de oorzaak?
De ziekte van Perthes komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes (3:1) en vooral tussen de 5 en 10 jaar. De oorzaak van de ziekte is nog onbekend; er zijn veel theorieën, maar weinig bewijs.
Welke klachten heeft een kind met Perthes?
Uw kind merkt pas wat van Perthes als de vorm van de heupkop gaat veranderen. Dan raakt de heup geïrriteerd en gaat uw kind mank lopen. Uw kind kan klagen over pijn in de knie of heup. Deze klachten kunnen een wisselend beloop hebben. De beweeglijkheid van de heup kan verminderd zijn. De arts kan met een röntgenfoto de vorm van de heupkop goed beoordelen en vaststellen in welke fase het ziekteproces zich bevindt.
Wat doet de kinderfysiotherapeut bij kinderen met de ziekte van Perthes?
Het vroeg signaleren van Perthes is belangrijk, omdat het behandeltraject samenhangt met de fase van het ziekteproces. Daarom houdt de kinderfysiotherapeut ook nauw contact met de orthopeed. De arts bepaald namelijk de mate van belasting: in de actieve fase, dus als het kind pijnklachten heeft, is het verstandig de heup te ontlasten. Wanneer herstel optreedt (de arts kan dat zien op de röntgenfoto’s), mag de belasting langzaam worden opgebouwd. Er zal gewerkt worden aan het herstellen van de beweeglijkheid, de spierkracht en de functionaliteit.
